Douchen met open ogen

10 cm Afrika op je blote tenen
10 cm Afrika op je blote tenen

dont-showerHugo nam net een douche en voelde, al genietend, iets over zijn tenen kruipen. Een tarantula! Vanaf nu hangt er een melig briefje op de badkamerdeur.

Bijna alles is groot in de tropen. Radijzen hebben hier de maat van een babyhoofdje. Met zijn Welkoop-klomp (erg handig in het regenseizoen die klompen, maar als je ze 1 nacht buiten laat staan eten de termieten zich er doorheen) sloeg Marco in de voortuin een spin dood die groter was dan een rat. En gisteren werd ik, blanke dokter in witte jas, door een delirante patient, een boer uit het hooggebergte, aangezien voor een groot wit konijn! Eentje die hij wel wilde hebben zei hij, dus tot grote hilariteit van de andere patienten stapte hij energiek uit bed om me te vangen.

Maar eigenlijk wilde ik deze blog wijden aan Sylvia, door onze EEG-zusters steevast Slivia genoemd, Arpots. Zij heeft jaren onze EEG-nurses opgeleid om EEG’s te kunnen doen. Bijna alles is groot in de tropen- maar niet de gezondheidszorg. Waar elk streekziekenhuis in Nederland een goed uitgeruste afdeling klinische neurofysiologie heeft, is onze EEG unit er 1 van 2 in een land vele malen groter dan Nederland (45 miljoen inwoners): in ons ziekenhuis en het nationale ziekenhuis Muhimbili in Dar-es-Salaam. Deze maand konden onze nurses voor het eerst naar een nascholingscursus EEG technology in Dar-es-Salaam, georganiseerd door de wereldfederatie kinderneurologie. Ze waren in jaren de regio Kilimanjaro niet uitgeweest en waren dagen van tevoren al totaal uitgelaten over de busreis. Ze kwamen terug met veel verhalen en hun koffers volgestopt met postertjes om een natriumvalproaatsiroop te promoten, toegestopt door een gewiekste artsenbezoeker uit India (ja, die farmaceuten hebben wij hier helaas ook en ze gedragen zich schaamteloos). Toen ik ze verzekerd had dat wij met onze generieke natriumvalproaat ook echt een heel eind komen, vertelden ze over wat ze geleerd hadden.

Sylvia aan de slag terwijl de nurses het apparaat bedienen
Okt ’15: Sylvia aan de slag terwijl de nurses het apparaat bedienen

Hun conclusie was: Wij doen het veel beter! “Want dokter Marieke, ze scheren niet en ze geven elk kind sedatie om het EEG te kunnen doen, want ze hebben geen zin om te wachten tot het gekalmeerd is.” Sylvia heeft onze nurses geleerd om niet tevreden te zijn met hoge impedanties (kroeshaar en -stoppels geeft een onacceptabel hoge impedantie als je electrische signalen op wilt vangen), en heel geduldig met bange en onrustige patienten om te gaan om in ieder geval een stukje natuurlijke hersenactiviteit te kunnen meten. (Je zult begrijpen dat de hersenactiviteit waar we zo benieuwd naar zijn direct beinvloed wordt door rustgevende medicatie.) Dus alhoewel het begon met enge spinnen, is deze blog een ode aan onze Slivia! Zij is Groot in de Tropen! Om onze EEG nurses te verwoorden: “Wanneer kom je weer?”

Moshi Mousebirds

moshi-mousebirdsLast weekend on 9th & 10th May, the only Moshi birding group, called the ‘Moshi Mousebirds’ registered to join the first big Arusha Birding Day of 24-hour bird spotting in a radius surrounding both big mountains as well as the Rift Valley including Manyara National Park. 2 PYP students from International School Moshi joined the Moshi group as well as two parents. Willem & Donyo were the youngest birders of 120 individuals. The Moshi Mousebirds came 13th of 20 teams and registered 163 bird species in 24 hours.
As their birding prof. Phil Stouffer commented: “200 is in reach when Donyo and Willem get a handle on voices for some sneaky birds (and when we find a firefinch and mannikin). Even so, we hung with some folks who do this for a living, so well done!”.

(Bron: ISM News 17 mei 2015)

Daktari Bingwa za Nyoka

Ik ben bang voor slangen. Maar sinds de grote visite van vrijdag is mijn naam Dr. Slangenspecialist.

Marissa teachingTijdens de visite kwam een aantal interessante casus voorbij, waaronder de CT scan van een jongetje met een ongeopereerde Tetralogie van Fallot, een zeldzame hartafwijking, die helaas een hersenstaminfarct had gekregen. Deze kinderen zijn vaak ten dode opgeschreven omdat de operatie duur is, en je ervoor naar India moet. Daarvoor is een lange wachtlijst en als je, zoals zijn alleenstaande jonge moeder, geen geld hebt om het proces te versnellen, overlijdt de patiënt vaak voordat de aanvraag in behandeling wordt genomen op het Ministerie. De arts op de foto is Marissa, laatstejaars AIOS neurologie uit Oregon die deze maand meeloopt. Hiervoor was ze drie jaar op Harvard neurochirurg in opleiding, maar ze vond het “teveel een mannenvak”, dus koos ze voor de neurologie(!). Ze zit nu in de laatste maanden van haar opleiding en gaat zich richten op epilepsie. En daaraan geen gebrek in de patiëntenpopulatie van KCMC.

Toen we bij het op-een-na-laatste bed van de Acute Kindergeneeskunde aan kwamen, was er opeens consternatie vanwege de slang die onder Bed 9 vandaan kwam kronkelen! Een kleintje  van niet meer dan 20 cm, maar wél eentje die zich oprichtte en zijn kap opblies: een cobra. Waar kindje slang is, moet moeder slang ook in de buurt zijn, dus de zusters waren in alle staten. Meteen werd er beschuldigend naar de vader en zoon op Bed 9 gekeken, want zij waren Maasai. Recht van de steppe en het dichtst bij de cobra, dus misschien was die wel uit hun bagage gekropen, of met opzet … Ze ontkenden in alle toonaarden en wezen erop dat ze 2 dagen onderweg geweest waren voordat ze Moshi bereikten. Een voorbeeld in een notendop van hoe de Maasai als stam gediscrimineerd kan worden.

In de tussentijd stonden we in het halfduister (geen stroom) te staren naar het cobraatje. Amos, de lange AIOS kindergeneeskunde uit Malawi, en Lenny, zijn potige collega, stonden naast me in hun glimmend gepoetste schoenen en deden niets. Toen ik een beroep deed op hun stoeremannenstatus en vroeg of ze hem niet gewoon konden doden, wilden ze liever de askari (bewaker) laten halen. “Nou, dan doe ik het wel!” Voordat ik besefte dat ik een reptielencomplex had stampte ik ‘t arme koudbloedige kindcobraatje dood. Nu had ik wel een lange broek en hoge schoenen met sokken aan, maar achteraf kreeg ik toch wel de rillingen.

Toen ik ‘s middags terugkwam op de kinderafdeling kreeg ik mijn eretitel toegeroepen! Maar ik blijf bang voor slangen.

Legodokter

Werken als de Legodokter. Zowel letterlijk als figuurlijk, bedacht ik me net. Vandaag was Evelyne bij me aangesloten (ja, die van Boer Zoekt Vrouw: met Boer Wim woont ze ‘om de hoek’ in West Kilimanjaro, en Evelyne werkte hiervoor op de Spoedeisende Hulp van een Nederlands ziekenhuis). We hebben gewapend met een stapel Lego-bouwpakketten visite gelopen en de kamers afgestruind op zoek naar de wat oudere kinderen. David, de dakbeklimmende Deense ingenieur, had van de Deense Legofabriek een berg bouwdozen meegekregen. Omdat hij tijdens zijn verblijf ‘meer kapotte machines zag’ dan patienten had hij ze maar aan mij gegeven. Dat is natuurlijk prachtspeelgoed voor kinderen met milde motorische en cognitieve problemen, maar ook voor die arme zielen die lang opgenomen liggen met een dwarslaesie (traumatisch, werveltuberculose, myelitis transversa).
Bed 1 LegoBed 3 LegoBed 4 Lego

Ook in overdrachtelijke zin ben ik weer Legodokter geweest, samen met veel van mijn Oostafrikaanse collega’s. We zijn verder gaan bouwen aan onze Oostafrikaanse neurologie-opleiding, waarbij elk land een kleiner of groter steentje bijdraagt. Twee weken geleden hadden we onze tweede East African College of Neurology vergadering in Naivasha, Kenia. Drie uur ‘s nachts op pad, en 2 dagen later weer om 3 uur ‘s nachts thuis. Een paar uur rijden van Nairobi aan een bergmeer, op de plek waar ook de Soedanese vredesbesprekingen hebben plaatsgevonden. Maar wij zijn succesvoller…! Er waren 16 neurologen uit in totaal 11 landen, die de 5 landen van de East African Community vertegenwoordigden. In 2 dagen is er een concept curriculum vastgesteld, en hebben de kinderneurologen zich bij ons College aangesloten. Dat laatste is belangrijk omdat het ons als eenheid sterker maakt. Belangrijk in politieke en fundraising activiteiten om sterk te staan in de toekomst.
Om niet te vergeten dat het werk gewoon doorgaat, werd ik er midden in de nacht opgebeld door een paniekerige patient vanuit Moshi. Voordat ik kon duidelijk maken dat ik ver weg zat, begon de verbinding te haperen. Al zoekend naar ontvangst was ik het grasveld opgelopen- en besefte opeens dat ik, in mijn Hemapyjama, omringd was door verbaasde zebra’s, waterbokken en wat giraffen die een discrete afstand behielden… O ja! Het is een wildlife lodge. Mooie herinnering voor later.

Naivasha, na de vergadering. Als je goed kijkt zie je mijn nachtelijke buren in de verte.
Naivasha, na de vergadering. Als je goed kijkt zie je mijn nachtelijke buren in de verte.
Genomen vanuit de deuropening van de EEG-unit. Slaap lekker!
Genomen vanuit de deuropening van de EEG-unit. Slaap lekker!
De isolatie eh,...afdeling.
De isolatie- eh,…afdeling.

Lego is blijkbaar aanstekelijk: Op een interessante manier is men begonnen om het ziekenhuis uit te breiden. Bovenop de bouwvallige vleugel naast de EEG-kamer moet een deel van de Nieuwe Spoedeisende Hulp komen. Dit is welgeteld 3 meter van m’n EEG-kamer, waar, juist ja, de patient wordt geacht te kunnen doezelen en slapen. Er wordt geheid, geboord, gezaagd en getimmerd. Binnen verwacht ik elk moment een sloopkogel door de muur te zien zeilen. De meeste afdelingen om ons heen zijn verhuisd, maar omdat de EEG-unit een vreemde eend in de bijt is, is ze niet meegenomen in het bestemmingsplan… Oordoppen? Tenslotte, als we het toch over knutselen hebben, is er een begin gemaakt met maatregelen in geval van een Ebola-uitbraak. De half ingestorte barak waar ooit een artsensoos in gevestigd was, krijgt ‘n fris verfje en het gras is gemaaid. Verder nog niet veel nieuws aan het front: het enige beschermend materiaal is ook een soort speelgoed. Polshandschoentjes en hoesjes voor om de schoenen, verder is er nog niets. Laten we maar allemaal heel hard hopen dat het er niet op aan komt.

De ibis en de katapult

Ida en Willem. De andere vogel was gevlogen.
Ida en Willem. De andere vogel was gevlogen.

Tanzaniaanse katapulten worden gemaakt van hout, leer en binnenband. Ze zijn zo krachtig dat je er een hele collectie wilde dieren mee kunt omleggen. Dat zal de reden zijn dat de verkoop van katapulten in Nederland aan banden gelegd is… Toen Willem vanmiddag de tuin onder vuur nam, schrok de ibis die op zoek was naar wat lekkers in de dampo (compostkuil) zo, dat hij er klapwiekend vandoor ging en… een mooie blauwe veer achterliet. En zo had Ida er een prachtige ouderwetse pen bij.

Gazelle

Gazelle op het hakblokIk werd vanmiddag gebeld door “Machame Bob” met de vraag waar wij wonen. Bob, de man uit Nebraska die al jaren het ziekenhuis in Machame draaiend houdt, “had a delivery”. Ik had geen idee wat het kon zijn, misschien iets van de Utrechtse co-assistenten die er soms meelopen? Toen ik thuiskwam, rende Ida me al tegemoet: “Pap! We eten vanavond gazelle!” Vanmiddag kwam Bob langs met een flinke gazellebout in een plastic zak waar het bloed nog uit droop. “I thought you guys would be in for that kinda’ thing.”

Gazelle aan TafelSure! Terwijl Doris kilo’s aardappels tot frietjes sneed — met twee gasten erbij gaat drie kilo zó op — fileerde ik de gazelle. Op advies van Bob maakte ik het vlees heel eenvoudig klaar, met grofgehakte ui, zout, peper en wat knoflook-poeder. Dan bakken als biefstuk, alleen iets langer voor de veiligheid.

De smaak is als biefstuk met een hint van wild, heerlijk. Frites en versgedopte erwten erbij … iedereen at zijn vingers erbij op!

De kleine lettertjes: stropen gebeurt hier veel — het is triest genoeg zelfs niet moeilijk om aan olifant te komen — maar Bob heeft een jachtvergunning en heeft deze gazelle legaal geschoten.