Legodokter

Werken als de Legodokter. Zowel letterlijk als figuurlijk, bedacht ik me net. Vandaag was Evelyne bij me aangesloten (ja, die van Boer Zoekt Vrouw: met Boer Wim woont ze ‘om de hoek’ in West Kilimanjaro, en Evelyne werkte hiervoor op de Spoedeisende Hulp van een Nederlands ziekenhuis). We hebben gewapend met een stapel Lego-bouwpakketten visite gelopen en de kamers afgestruind op zoek naar de wat oudere kinderen. David, de dakbeklimmende Deense ingenieur, had van de Deense Legofabriek een berg bouwdozen meegekregen. Omdat hij tijdens zijn verblijf ‘meer kapotte machines zag’ dan patienten had hij ze maar aan mij gegeven. Dat is natuurlijk prachtspeelgoed voor kinderen met milde motorische en cognitieve problemen, maar ook voor die arme zielen die lang opgenomen liggen met een dwarslaesie (traumatisch, werveltuberculose, myelitis transversa).
Bed 1 LegoBed 3 LegoBed 4 Lego

Ook in overdrachtelijke zin ben ik weer Legodokter geweest, samen met veel van mijn Oostafrikaanse collega’s. We zijn verder gaan bouwen aan onze Oostafrikaanse neurologie-opleiding, waarbij elk land een kleiner of groter steentje bijdraagt. Twee weken geleden hadden we onze tweede East African College of Neurology vergadering in Naivasha, Kenia. Drie uur ‘s nachts op pad, en 2 dagen later weer om 3 uur ‘s nachts thuis. Een paar uur rijden van Nairobi aan een bergmeer, op de plek waar ook de Soedanese vredesbesprekingen hebben plaatsgevonden. Maar wij zijn succesvoller…! Er waren 16 neurologen uit in totaal 11 landen, die de 5 landen van de East African Community vertegenwoordigden. In 2 dagen is er een concept curriculum vastgesteld, en hebben de kinderneurologen zich bij ons College aangesloten. Dat laatste is belangrijk omdat het ons als eenheid sterker maakt. Belangrijk in politieke en fundraising activiteiten om sterk te staan in de toekomst.
Om niet te vergeten dat het werk gewoon doorgaat, werd ik er midden in de nacht opgebeld door een paniekerige patient vanuit Moshi. Voordat ik kon duidelijk maken dat ik ver weg zat, begon de verbinding te haperen. Al zoekend naar ontvangst was ik het grasveld opgelopen- en besefte opeens dat ik, in mijn Hemapyjama, omringd was door verbaasde zebra’s, waterbokken en wat giraffen die een discrete afstand behielden… O ja! Het is een wildlife lodge. Mooie herinnering voor later.

Naivasha, na de vergadering. Als je goed kijkt zie je mijn nachtelijke buren in de verte.
Naivasha, na de vergadering. Als je goed kijkt zie je mijn nachtelijke buren in de verte.
Genomen vanuit de deuropening van de EEG-unit. Slaap lekker!
Genomen vanuit de deuropening van de EEG-unit. Slaap lekker!
De isolatie eh,...afdeling.
De isolatie- eh,…afdeling.

Lego is blijkbaar aanstekelijk: Op een interessante manier is men begonnen om het ziekenhuis uit te breiden. Bovenop de bouwvallige vleugel naast de EEG-kamer moet een deel van de Nieuwe Spoedeisende Hulp komen. Dit is welgeteld 3 meter van m’n EEG-kamer, waar, juist ja, de patient wordt geacht te kunnen doezelen en slapen. Er wordt geheid, geboord, gezaagd en getimmerd. Binnen verwacht ik elk moment een sloopkogel door de muur te zien zeilen. De meeste afdelingen om ons heen zijn verhuisd, maar omdat de EEG-unit een vreemde eend in de bijt is, is ze niet meegenomen in het bestemmingsplan… Oordoppen? Tenslotte, als we het toch over knutselen hebben, is er een begin gemaakt met maatregelen in geval van een Ebola-uitbraak. De half ingestorte barak waar ooit een artsensoos in gevestigd was, krijgt ‘n fris verfje en het gras is gemaaid. Verder nog niet veel nieuws aan het front: het enige beschermend materiaal is ook een soort speelgoed. Polshandschoentjes en hoesjes voor om de schoenen, verder is er nog niets. Laten we maar allemaal heel hard hopen dat het er niet op aan komt.

Het kaartje voor de achtbaan

In de drukke eerste Quarter op school ben ik naar het Wereldcongres Neurologie geweest in Wenen. Ik was zo fortuinlijk om een reisbeurs te winnen, die me qua vliegreis echter tot boven de Sahara bracht- waarop het tekort is bijgelegd door Cecile Magis en een geweldige ex-polibezoekster van ons beiden uit het Radboud. Hartverwarmend! Op de heenreis kon ik nog paranimf zijn bij de verdediging van Ceciles proefschrift in het Radboud. Zij promoveerde op een tuberculose-onderzoek dat onder meer in, jawel, Moshi is uitgevoerd. Op weg naar Schiphol ook nog een trombo-emboliesymposium meegepikt, omdat de ontwikkelingen op antistollingsgebied pijlsnel gaan en ik daar nauwelijks iets van meekrijg in Afrika.

IMG_0941Aangekomen in Wenen zag ik met een grijns de lange muur met deelnemers (7000 uit 170 landen), en mijn naam als enige gedelegeerde uit Tanzania. Direct rechts daarvan stond namelijk de kolom met ‘The Netherlands’.

Het congres was erg leuk, met lange dagen met lezingen en workshops, onze posterpresentatie van de eerste serie Stiff Person Syndrome patiënten uit Afrika, en veel ontmoetingen met collega’s uit Afrika en die uit Europa en de VS met banden en belangen met Oost-Afrika. Ik deelde een hotelkamer met een neurologe uit Nairobi, met wie ik al langer projecten voorbereidde maar die ik nog nooit ontmoet had. Ironisch genoeg vond op de dag dat we elkaar in Wenen zagen de aanslag op het winkelcentrum in Nairobi plaats, waar zij naast woonde.

IMG_0942De week was als een achtbaanritje waarbij ik zelf op de startknop had gedrukt, met een paar grote successen. Allereerst werd Tanzania unaniem aangenomen als nieuwe lidstaat van de Wereldfederatie Neurologie. Verder hebben we maar liefst 2 Grants-in-Aid in de wacht gesleept! De ene stelt ons in staat de opleiding neurologie in Tanzania op te starten. De andere is bedoeld om de opleidingsbehoefte en potentiële -faciliteiten in kaart te brengen in de gehele East African Community (Tanzania, Kenia, Oeganda, Rwanda en Burundi).
IMG_0943Van beide projecten ben ik de coördinator. De beurzen zijn echter niet bestemd voor mij en vormen geen alternatief voor een salaris. Ze zijn bedoeld voor het bekostigen van het dure buitenlandse opleidingsjaar van de trainees, en het EAC-samenwerkingsproject. Ze vereisen echter wel aanwezigheid van een coördinator, dus ik heb van de gelegenheid en de feeststemming rondom de Grants gebruik gemaakt om onze eigen situatie in Tanzania nog eens onder de aandacht te brengen bij de Europese en internationale instanties met interesse in het ontwikkelen van neurologie in de regio Oost-Afrika.

In karavaan naar de maan

Foto’s van onze kampeertocht naar Lake Ambussel, een opgedroogd meer van 5 bij 8 kilometer, hemelsbreed 70 kilometer ten zuiden van Moshi.

Boniface

Deze week is de school weer begonnen. Steven is voor het eerst naar de kleuterklas, en Ida alweer naar de middelbare school. Willem is opgeschoven naar P5/6 van meester Scott; Doris en Hugo houden hun juffen Jann en Nina in P3/4 en P1/2. Ik zou de hele dag wel stiekem naar ze willen kijken, maar: Steef zou me dan meteen naar binnen slepen om samen met de Lego te spelen en Ida … als blikken konden doden … je moeder die de klas in zou komen!

Een boerderij in MaranguOp het werk zijn de aantallen patiënten groter dan normaal omdat er vorige week 2 feestdagen waren die tot een lang weekend aaneengeregen werden: een seculiere boerenfeestdag en Idd.

In de outreach-kliniek waar we vandaag poli draaiden zag ik Boniface, 23 jaar oud maar met het postuur van een joch van 8 en een opvallend blanke huidskleur (zonder kenmerken van albinisme, dat hier veel voorkomt). En toen kwam het verhaal. Na het zuurstofgebrek bij de geboorte werd al snel duidelijk dat hij in zijn ontwikkeling achter bleef. Gehandicapten lijden hier nog wel eens onder een stigma omdat families vaak niet geassocieerd willen worden met een gehandicapt kind en geloven dat het behekst is. Boniface werd als klein kind al opgesloten in een schuur waar hij eten kreeg, maar niemand contact met hem had. Zijn twee zussen, nu ook in de twintig, hebben besloten dat het zo niet meer kan en hun broer meegenomen naar de kinderrevalidatiekliniek. Dit is best bijzonder omdat ze hiermee hun ouders ongehoorzaam zijn. Voor het eerst in zijn leven vond er een medische beoordeling plaats. Bij lichamelijk onderzoek zagen we een apathische, ondervoede, spastische man met het postuur van een jong kind. Ernstige peescontracturen, aanwijzingen voor vitamine D-gebrek met een bijna blanke huidskleur. Hij heeft zijn hele leven al onbehandelde epilepsie met aanvallen die de hele nacht duren. Nog nooit in een rolstoel gezeten, alleen op de grond gelegen. Opvallend genoeg komt hij uit een betrekkelijk welvarend deel van het land: Marangu, de poort van het Kilimanjaro National Park waar jaarlijks duizenden klimmers tijdens hun tocht naar de top doorheen komen.

Vakantie aan zee

House in Tanga dating from 1930Tanga heeft als zoveel andere havensteden die schoonheid van vergane glorie.

“Tanga is Sisal and Sisal is Tanga” was een stoere slogan totdat kunststoffen sisal verdreven naar de marge. Misschien was “Tanga is Sisal … And More!” achteraf verstandiger geweest.

Met het verdwijnen van de havenactiviteit lijkt ook de tijd zelf in Tanga langzamer te zijn gaan lopen, en wij genieten van het tempo. We gaan met zijn allen naar tandarts Fubusa die vorig jaar Ida’s gebroken tand repareerde. Fishermen in Tanga BayDan, na een korte reparatie aan de achteras van de Land Rover, zwemmen in de baai.

Bij de Raskazone Swimming Club eten we een eenvoudige maar heerlijke lunch van verse vis en garnalen — een traktatie als je 400km landinwaarts woont!

De lange regens

Terwijl in Nederland een zomer ten einde is gekomen, een herfst is gekomen en gegaan, en een echte winter alweer zijn staart laat zien, leefden wij in een lange Groundhog Day die bleef steken op de hete zomerdag dat we vertrokken. Het is geen wonder dat de tijd hier veel langzamer lijkt te verstrijken dan in Nederland. Dat is aangenaam, maar daar tegenover staat wat we misschien wel het meest missen: het voorbijgaan van de seizoenen.

Vandaag werden we echter op onze wenken bediend. De Long Rains zijn begonnen: het tweede seizoen, dat tot begin mei zal duren. Na weken van toenemende hitte en droogte zijn ze er ineens, als een ontlading. Je ziet het op de gezichten op de foto bij school vanochtend. Hugo ging voor zijn lokaal met zijn mond wijd open staan om de druppels op te vangen.

10yr Anniversary Kilimanjaro Dirt Road Hash

Snowy Cap cottagesDe hash dit weekend vertrok vanaf Snow Cap cottages, op 2050m hoogte aan de ‘achterkant’ van de Kili (zie de kaart).

De twee uur durende tocht ernaartoe, een halve cirkel om de Kilimanjaro, bracht fantastische uitzichten, zowel op Kili en Mawenzi als op de eindeloze savanne van de Tsavo in Kenia.

Naaldbos bij Snowy Cap
Volmaakte alpiene illusie

Het was een onverwacht genot om letterlijk de hitte en droogte van Moshi te ontstijgen, en het voor het eerst in 8 maanden koud te hebben. Onder het witte licht van de volle maan leken de ijzeren daken van de lodge wel besneeuwd, en de droge heldere lucht voelde aan als vrieskou. Wat een cadeautje! (Op zeker moment ontdek je wel dat er iets niet klopt, bijvoorbeeld dat je om middernacht nog op blote voeten in je sandalen loopt.)

De ochtend voorafgaand aan de hash zijn we met de Land Rover zover de berg op gereden (‘getractord’ is misschien het betere woord:Kili North Face
mét differentiaalvergrendeling in lage gearing) dat we niet verder konden, en van daar uit een paar kilometer verder gelopen.

De top van de Kili leek dichtbij genoeg om hem met een straf wandelingetje even te kunnen meepikken. In werkelijkheid lag hij nog 3500m boven ons …

View on Mawenzi and Kili from North

Pas toen we in de middag de hash gingen lopen, die helemaal niet omhoog ging en daardoor veel minder spectaculair was dan onze eigen tocht, kregen we door we dat we die ochtend vér het duurbetaalde Kilimanjaro National Park waren binnengedrongen …

Peponi (bis)

Kids at Peponi HDRWe vieren de Kerstvakantie in Peponi, een paradijsje aan de kust tussen Tanga en Pangani. We kampeerden hier eerder aan het einde van het eerste schoolkwartaal. Jean, een Zuidafrikaan met wie we bevriend raakten, Peponi Somersaultsmaakte toen in het zwembad het geniale filmpje Peponi Beach Somersaults waarin zijn dochter Jasmine en Willem, Hugo en Ida figureren.

In het Sinterklaasweekend logeerden we bij Jean en zijn vrouw Jo in Arusha. Helaas zijn ze dit keer net weg wanneer wij aankomen. Maar misschien komt mijn neef Roberto langs — als hij Olivia zo ver krijgt om in een tent te slapen. Italiaanse vrouwen …

Peponi BeachIn ieder geval verwachten we na de Kerst Jan Harm en Caroline met hun kinderen Jelte en Merel, met wie onze kinderen dikke vrienden zijn.

Wie toe is aan een career switch: eigenaren Denys en Gilly zijn de 70 voorbij en willen met pensioen, dus dit paradijsje is te koop!

254th Kilimanjaro Dirt Road Hash: Maji Moto

De hash van vandaag was een tocht van 2 uur in de verzengende hitte van de Maasai plains rond Maji Moto. De Maasai plains zijn een onherbergzame vlakte ten zuiden van de weg van Moshi naar Arusha. Ze beslaan ongeveer het oppervlak van Nederland.

Nog vrij aan de noordrand van het gebied, op ongeveer een uur rijden over dirt roads, ligt Maji Moto, een oase waar warm schoon water opwelt uit de verder kurkdroge bodem. “Maji Moto” is Swahili voor “warm water”, en hoewel het water inderdaad zo’n 20 graden zal zijn, geeft het ten opzichte van de omgeving heerlijke verkoeling.

Wij waren in augustus al eens met René en Christine naar Maji Moto gereden. Het vinden van de route bestond voor René uit trial-and-error, en voor mij uit het op afstand volgen van de stofwolk die René’s Toyota Surf — met de jongens bovenop het open dak — produceerde.

Dit keer was het kiezen tussen zwemmen en afzien. Doris en ik trotseerden – na het verorberen van de grootste pan pasta die ik ooit op mijn Coleman brander heb klaargemaakt: 17 eters – de hitte en waarschuwingen voor krokodillen.

Doris is meestal niet de heldhaftigste van het stel, en deze tocht was een hele prestatie. De arm van Joost, een bij Marieke aangespoelde student medicijnen, gaf Doris vast het extra zetje motivatie 😉