Open Source Tomaten

Geweldig! Robert Koekoek reageerde per omgaande op mijn vraag om tomatenzaad. Het zaad ligt bij hem op de plank, en als het niet dit of volgend jaar de grond in gaat, verliest het zijn kiemkracht en is vier jaar vermeerderen voor niets geweest. Zoals ik eerder blogde moest hij stoppen met zijn tomatenverbouw omdat bij zijn tuinderij in de Ooij geen kasjes meer mogen staan.

De meeste (tomaten- en andere) zaden die je koopt zijn hybride, wat betekent dat de vruchten die ze geven ‘steriel’ zijn: het zaad eruit kan je niet opnieuw zaaien om ze te vermeerderen. Dit doet de veredelaar uiteraard om zijn investering te beschermen. Dit geldt echter niet voor de soorten die Boer Koekoek heeft veredeld, die zijn vrij te vermeerderen. Vandaar dat ik hem in mijn mail verzekerde dat ik het zaad alleen voor eigen consumptie zou gebruiken, en niet zou verspreiden.

Des te leuker is het daarom dat hij schrijft: “Jullie kunnen de zaden daar weer verspreiden, wordt de wereld toch leuker en lekkerder.” Open Source Tomaten!

Boer Koekoeks tomaten

Zoals ik eerder schreef houden we allemaal van smakelijk eten. Over de aanvoer van vers fruit hebben we niets te klagen: mango’s in drie soorten, papaya’s, twee soorten passievrucht, sinaasappels, ananassen, allerlei soorten avocado’s, en vooral heel veel bananen. Alles is in overvloed langs de weg te koop. Voor ons huis staat een grote mangoboom, die als het goed is eind december vol zal hangen, en de tuinman heeft naast de moestuin sinaasappel- en citroenboompjes aangeplant – al zullen die nog wel een paar jaar nodig hebben voor die vrucht dragen.

Qua groente komen we er bekaaider af. Groente is volop verkrijgbaar maar de variatie is klein. Een Nederlandse tuinder die hier al twintig jaar woont vertelde me dat Tanzaniaanse boeren heel behoudend zijn in hun teelt. Dat is vooral te merken aan de tomaten: die zijn overal te koop – het lijkt wel of elke boer ze verbouwt – maar allemaal van hetzelfde ras. De smaak is niet slecht, maar omdat het lijkt alsof ze allemaal van één plant komen, worden ze al gauw saai. Noem me een culinaire snob, maar ik had in Nederland precies hetzelfde bij de zogenaamde “smaaktomaat”: die ging me ook echt de keel uithangen.

Ik denk dat ik (en eigenlijk iedereen in het gezin) zo gewend ben geraakt aan de natuurlijke afwisseling in smaken die je proeft als je versproducten nooit in de supermarkt koopt,  dat we gewoon niet houden van dingen die twee keer hetzelfde smaken. En dat is hier lastig.

Maar deze week viel me ineens iets in: twee zomers lang (2008/9?) verkocht Boer Koekoek iedere week de meest ongelofelijke tomaten. Hij had verschillende ‘vergeten rassen’ opnieuw opgekweekt en verkocht het resultaat in zijn winkeltje op de Hertogstraat in Nijmegen. Op gegeven moment had hij zelfs een variant van de onovertroffen ‘Cuor di Bue’. Ik kwam iedere week met tassen vol thuis. Jee wat hebben we die zomers een lekkere pasta’s gegeten …

Maar het jaar erna was de pret ineens over: Robert Koekoek moest van de gemeente Nijmegen zijn kasjes weghalen. Ze stonden in de Ooijpolder, en vanuit landschappelijk oogpunt was dat niet wenselijk. Er is nog lang over gestreden, met petities, een burgerinitiatief en zelfs vragen in de Tweede Kamer – de tuinderij ligt pal buiten de stad die tevens zijn afzetgebied is, hoe duurzaam wil je het hebben? – maar het mocht allemaal niet baten, einde van de tomaten.

Enfin, eergisteren heb ik de stoute schoenen aangedaan en Robert en Helen Koekoek deze mail gestuurd:

Als de grootste fans ooit  van jouw tomaten hebben wij een vrijpostige vraag: zouden wij wat van jouw tomatenzaad kunnen krijgen?

De situatie is: we kunnen hier in Tanzania maar 1 soort tomaten krijgen. Model ‘pomodori’ maar vrij smakeloos. En dat terwijl we beschikken over:
– warm weer het jaar rond: tegen de 20 graden in de winter, oplopend tot 30-35 graden mid-zomer in december
– zon: zelfs als het bewolkt is, is het hier nog behoorlijk zonnig …
– water: we zitten in de foothills van de Kilimanjaro, zuiver water wordt in overvloed uit bronnen opgepompt
– menskracht: we hebben vier dagen per week een fantastische tuinman
– grond: ons huis staat op een halve hectare oude vulkanische grond die zo vruchtbaar is dat een stok die je erin zet binnen de kortste keren uitgroeit tot een boom

Voor de duidelijkheid: het gaat ons alleen om eigen consumptie. Ik garandeer je dat we geen zaden zullen verspreiden. We zullen regelmatig foto’s maken van onze tomatentuin, zodat je de vorderingen op onze blog kunt volgen, uiteraard met bronvermelding.

En mocht het nou heel succesvol blijken, dan openen we alsnog “Boer Koekoeks Tanzania Branch” 🙂

Tomaten – de prelude

Zaterdag in Nijmegen

Ik kan met enige weemoed terugdenken aan de zaterdagen in Nijmegen. In de loop van de tijd ontstond een vertrouwde routine die zich wekelijks herhaalde, soms met een kleine variatie.

Eerst in Giu naar Bakkerij de Bie, veruit de beste niet-biologische bakker van Nijmegen. In de categorie biologisch zou Bakker Arend winnen, maar die ligt niet in de route en bij onze volumes (9 broden per week) kan je je dat niet veroorloven. Op weg terug vlees en beleg kopen bij Scharrelslager Wim Coenen, de meest bescheiden meervoudig Nederlands- en wereldkampioen op aarde.

Na de brunch met wat kinderen op de grote groene naar de markt voor de biologische groenten van Hans, en naar de visboer voor vis of Vongole. O ja, geachte Vok en Lammert Koelewijn: op jullie vis is niets aan te merken, maar ik heb uitgerekend dat ik in zeven jaar meer dan 100 euro heb uitgegeven aan de restjes water die jullie altijd in je weegschalen laten staan … schande!

Maar op de markt kwam ik bovenal voor de onovertroffen kaas van Gerard Litjens, voor mij dé dagelijkse lekkernij. Gerard is te bescheiden om reclame te maken voor zijn biologische rauwmelkse kaas, die volgens zijn zeggen veel te wild is om mee te dingen in kampioenschappen, maar volgens mij zou hij in de nationale top eindigen. Wie ons in Tanzania een stuk van Gerards boeren-gaten-belegen bezorgt, ben ik de rest van mijn leven dankbaar. Ook verkrijgbaar op vrijdag op de boerenmarkt in Utrecht. 🙂

Onderweg naar huis even stoppen bij Boer Koekoek voor biologisch fruit en TOMATEN, waarover later meer

Daarna met Giu naar De Bruin en de Bruin voor de beste niet-biologische groenten en fruit, en de vriendelijkste bediening van Nijmegen. Op weg terug bij Harold even kletsen en wat Rocheforts of Chimays meepikken. Zonodig even langs Van der Laak of La Padella voor De Cecco en naar de Groene Weg voor authentieke pancetta, en dan niet wegkomen bij Maarten zonder zijn laatste wijnvondst geprobeerd te hebben.

Waarom?

Ik heb me ook wel eens afgevraagd of dit rondrijden langs detaillisten niet een belachelijke tijdvreter is. Of het niet beter is om zoals iedereen bij AH een kar vol te gooien met de weekboodschappen? We hebben het wel eens geprobeerd, en zaten dan een week lang met lange tanden te eten – terwijl we minstens evenveel geld kwijt waren.

Ingrediënten voor verse, smakelijke en eerlijke maaltijden vind je niet in de supermarkt. Daarvoor moet je toch echt naar bakker, slager, groentenboer, visboer, kaasboer of slijter. En wie denkt dat hij daaraan meer geld kwijt is, daag ik uit om mijn rondje door Nijmegen ook eens te maken.