Maand 1
De eerste maand op KCMC komt tot een einde. Heb al veel geleerd en meegemaakt hier, maar in die maand ook al een hoop georganiseerd, en onderwijs gegeven. Wie zegt dat je in Afrika niets van de grond krijgt… ? Nu is het een kwestie van volhouden en uitbouwen, want misschien piep ik wel anders over een tijdje. Toch kan een gemotiveerde en leergierige groep je na zo’n korte tijd al laten zien dat ze het neurologie-onderwijs in praktijk brengen (bedside teaching en theorie- lang leve de doos plastic hersenmodellen die farmaceut Teva doneerde en werden overgevlogen door de KLM ngo ‘ Piloten zonder Grenzen’. Sluikreclame mag nu wel even !). Residents, kinderartsen en internisten weten dat ik er ben en maken er gebruik van. Gisteren kwam er nog een resident kindergeneeskunde buiten adem mijn kamer in stormen: “Doctor, doctor, we need you, we are all looking for you… three patients at the same time… come !” Wat bleek (nadat ik zo hard mogelijk mee terug was gebeend, want het was blijkbaar dringend)… ? Een hele familie op de poli, waarvan alle zonen een young-onset spierdystrofie hadden, de dochters gezond. Een van de kinderartsen had gesuggereerd dat het wel eens X-linked kon zijn, waarop de vader ter plekke zijn vrouw wilde verstoten omdat zij hem zieke kinderen gaf. Ik kreeg 3 dossiers in handen geduwd en mocht het eventjes in goede banen leiden. Met mijn non-existente kennis van het Kiswahili. Uiteindelijk hebben we op de onderzoekskamer, (waar alle residents, kinderartsen en professor Olomi zelf waren komen kijken: net ramptoeristen) het hele neurologisch onderzoek gedaan (Gowers/Trendelenburg/kuit-pseudohypertrofie), een kort college over Duchenne en Becker, en uitleg over het gedrag van de genmutatie. In de tussentijd was vader zo onder de indruk van dit spektakel dat hij gekalmeerd leek en zijn zoons waarachtig weer de moeite waard vond. Zal mij benieuwen hoe lang dat gaat duren. Zo krijg ik er een hele familie bij op mijn poli, al zal het waarschijnlijk bij 1 bezoek moeten blijven om op comorbiditeit te screenen, voorzichtig het verhaal van genetic counseling op te pakken en paramedische zorg te regelen. Meer kun je hier eenvoudigweg niet doen, maar het verschaffen van goede uitleg en benutten van de zorg die wel beschikbaar is, helpt ook. Ik heb bijvoorbeeld nog nooit zulke goede en toegewijde ergotherapeuten aan het werk gezien- en dat met zo weinig middelen.
Grand Rounds
De Grand Rounds, de Grote Visite die wekelijks in academische ziekenhuizen plaatsvindt en -heel- lang, leuk en leerzaam kan zijn, hebben een aantal jaar geleden opgehouden te bestaan op de Kinderafdeling. Op andere afdelingen van KCMC worden ze nog wel gehouden, maar staan zwaar onder druk van geld- en personeelsgebrek. Onderwijs gaat niet altijd voor. Met ingang van vorige week hebben we er op mijn voorstel weer eentje gehouden. Zowel artsen als verpleegkundigen vormden een groep van meer dan 30 man, dus bijna te veel voor 1 patientenzaaltje. En allemaal kwamen ze na afloop met dezelfde feedback: ‘ dit hebben we gemist, dus ga zo door !’ De neonatale afdeling leent zich minder voor dit soort visites, maar hoort er natuurlijk wel helemaal bij. Voor deze afdeling hebben we een soort papieren visite bedacht, waarna we selectief een aantal kinderen zullen bekijken als hun toestand zich hiervoor leent: The Little Grand Round is hij gedoopt. Nu maar eens kijken of die net zo succesvol zal worden.
Nieuwsbrief
Verder hebben we de Newsletter nieuw leven ingeblazen op verzoek van het hoofd van de afdeling. Zij gaf aan dat deze nieuwsbrief de afdeling altijd een beetje bij elkaar hield door informatieverstrekking, maar dat hij al een tijdje niet meer werd geschreven. Op verzoek kreeg ik de meest recente als voorbeeld: 1998… En ook dat is een leuk en haalbaar project. Twee van de kinderartsen in spe gaan er met ‘n voorzetje mee aan de slag.
EEG
Ook de EEG-kamer is open ! Er staat een prima digitaal apparaat, al zat alles onder een letterlijk adembenemende laag stof. Jaren nauwelijks gebruikt, want niemand wist meer hoe dat allemaal werkte. De Duits-Keniaanse kinderneuroloog die jaren geleden is vertrokken heeft gelukkig ook een aantal nuttige EEG-atlassen achtergelaten, zodat het in potentie een complete en bruikbare unit is. Zowel de volwassenafdeling als de kinderafdeling heeft een grote behoefte aan EEGs, dus ik neem dit stukje KNF op me. Komt het toch nog goed uit dat ik daar niet weg te slaan was tijdens mijn opleiding…; ) ! De verpleegkundigen die het apparaat kunnen bedienen zijn inmiddels beiden ander werk gaan doen en zullen moeten teruggehaald worden- als ze dat nog willen tenminste. Zo niet, dan zullen we vragen of ze een nieuwe generatie willen opleiden. In de tussentijd hopen we de EEG-service weer in de lucht te krijgen. De bedoeling is dat we 1 of 2 van de internisten en kinderartsen met interesse in neurologie trainen in klinische maar ook KNF-aspecten en zij na 2 jaar deze service kunnen voortzetten.
Verdiepingsstage
En, lest best, als ik 1 van de internisten en 1 van de kinderartsen in staat zou kunnen stellen om een korte verdiepingsstage (1-2 maanden) neurologie/KNF in het Radboud zou kunnen laten volgen, zou dat natuurlijk geweldig zijn. Er bestaat al jaren een ziekenhuisbreed ondersteuningsprogramma vanuit het Radboud aan KCMC, dat allerlei andere afdelingen op eendere wijze ondersteunt. Pathologie, Radiologie, Anesthesie, Orthopedie, enzovoorts. Het enige nadeel is dat ik ‘net kom kijken’ (vele onderdelen lopen al jaren en staan ook in het volgende meerjarenplan van samenwerking dat binnenkort van kracht wordt), en dat neurologie hier natuurlijk een niet-bestaand specialisme is ! Maar dat neemt niet weg dat er hier grote behoefte is aan neurologische expertise en er anders bijvoorbeeld EEG-faciliteiten zijn, die niet worden gebruikt omdat niemand ertoe opgeleid is. Zonde toch! Ik hoop daarvoor een lans te kunnen breken terwijl ik hier werk, en zou het een prachtig resultaat vinden als dat mogelijk gemaakt werd. Of dat kan is een kwestie van volhouden (lees: enig drammen) aan mijn kant, maar te meer van politiek aan de KCMC-kant. En die kan ondoorgrondelijk zijn. Afwachten dus maar. Pole pole !
Category: KCMC
Een rustig moment om te schrijven op de Oogstfeestdag
Inmiddels zitten we al meer dan 1 ‘ hele’ maand in Tanzania. En zoals gebruikelijk zitten wij niet stil… Geemigreerd, nieuw huis, nieuwe auto, nieuw continent, nieuwe cultuur, 2 nieuwe talen, nieuwe oppassen, en nu ook: nieuwe baan ! (Nu nog die nieuwe fiets! … als een echte Tanzaniaan loop ik dus nog maar even heen en weer naar het ziekenhuis. En het is niet te beschrijven hoe het voelt om in de ochtendzon naar je werk te lopen met die machtige, solitaire besneeuwde Kilimanjaro-top als uitzicht.) En nog een paar dagen voordat ook de kinderen weer naar school gaan.
Ik ben op 1 augustus begonnen op KCMC. Omdat het hier deze week examentijd is voor alle studenten van propedeuse medicijnen tot aan laatstejaars AIOS, worden alle programma’s en bezettingen daar op aangepast. Van een normale gang van zaken is dus nog niet echt sprake. Met de afdelingshoofden van Internal Medicine (waaronder neurologie valt) en Pediatrics ben ik overeengekomen dat ik mijn tijd zal verdelen tussen volwassen- en kinderneurologie. Op de volwassenafdeling liggen de neurologiepatienten her en der verspreid. Momenteel is de afdeling nog voller dan anders. Op een oppervlakte kleiner dan dat van de afdeling Neurologie van het Radboud liggen normaal gesproken ongeveer 100 (!) patienten, waarvan de Chagga (etnisch gezien meest prevalente stam hier) meestal nog wel op een bed liggen, maar de Masai gewoon op een brancard op de gang moeten. Nu echter zijn alle overige ruimtes opgevuld door de vorige week aangespoelde Somalische vluchtelingen die zonder uitzondering uitgedroogd en ondervoed waren, naast hun verwondingen door het vrachtwagenongeluk. Deze Somali-ruimtes worden bewaakt door gewapende politie-agenten en soldaten, die de wanorde compleet maken.
Op de afdeling Kindergeneeskunde is al 4 jaar geen kinderneuroloog meer, waardoor er nu een volledige lichting kinderartsen afstudeert met slechts minimale neurologische basiskennis en hands-on ervaring met neurologisch onderzoek. Toch zien deze kinderartsen een enorm spectrum aan ernstige en ironisch genoeg (als de patienten niet zo’n enorm delay hadden voordat ze besluiten tot medische behandeling: alles kost geld…) veelal behandelbare kinderneurologische aandoeningen, zodat ze niet meer opkijken van de ernstigste afwijkingen. Neurologisch onderzoek doen ze dus echter ook niet standaard… de meest gebruikte beschrijving is ‘ ill’ danwel ‘ very ill’ ! Ik superviseer op de afdeling een zaaltje met kinderneurologische patienten, en zal 2 keer per week Neuropediatrics en HIV-polispreekuren gaan doen samen met 1 of 2 jonge kinderartsen die zich willen gaan toeleggen op de kinderneurologie. Verder zijn er elders in de stad kleine ngo-revalidatiecentra en opvanghuizen die veel kinderneurologische patienten begeleiden, en zo nu en dan bemand worden door kinderartsen vanuit KCMC, en binnenkort ook door mij (en dan hopelijk op regelmatige basis). De paar dagen die ik hier zit leren me al veel over global health care. Wist jij bijvoorbeeld dat Afrikaanse geneeskundestudenten al jaren op kosten van de Chinese regering hun artsenopleiding in China kunnen doen ? De co-assistenten komen dan terug voor hun co-schappen hier- en om hun familie te zien. En dat in deze regio de complexe hartoperaties, bijvoorbeeld in geval van congenitale hartafwijkingen, gedaan worden in India ? Ik vind deze vorm van internationale samenwerking fascinerend. Landen die wij van oudsher beschouwen als ‘ Tweede’ of ‘ Derde’ Wereld hebben een heel systeem om elkaars gezondheidszorg te ondersteunen. Ongetwijfeld met veel onderliggende economische belangen, maar toch.
En dan over naar onze kinderen ! Ze zijn al vertrouwd met het Engels, en zelfs Steef antwoordt al simpele vragen in het Engels. Ida spreekt voor de vuist weg, plakt alles zonder gene aan elkaar en zal als een speer gaan. Willem, Doris en Hugo laten het misschien niet merken maar verstaan gesproken Engels goed, en beginnen ook hun schroom te overwinnen om het te gebruiken in gesproken Engels. School zal dat in een stroomversnelling brengen. De 4 scholieren zullen de eerste weken nog een extra cursus hebben, en dan met z’n vieren in een klasje zitten met de andere net gearriveerde non-native English speakers. Dat wordt een dolle boel! De campus van ISM (International School Moshi) is vlakbij ons huis. Er komt achterin de tuin een nieuw poortje zodat ze nog sneller op school kunnen zijn en ze de vrij drukke dirt road voor het huis (Emma Grocery Rd) helemaal niet meer ophoeven. Die is op sommige plekken namelijk zo steil en hobbelig dat de korte beentjes dat moeilijk trekken… Christine, de andere Nederlandse moeder bij wie we na aankomst mochten logeren, heeft voor de kinderen een grote stapel ISM-poloshirtjes in 6 kleuren geregeld. De polootjes zijn het schooluniform. Ooit hoorde daar een korte broek of rok bij, maar dat werd zo massaal geboycot door de scholieren dat men dat onderdeel maar heeft opgegeven.. ! Er zaten een paar uniformbroekjes bij, en die staan Steven heel schattig. Als hij volgend jaar naar de ISM-kleuterschool gaat (dat wordt sparen dus !) zal hem dat prachtig staan.
Barmhartige Samaritanen
Er is vanmorgen een overvolle vrachtwagen met illegale Somaliërs verongelukt net buiten Moshi. De SEH stroomde over met gewonde, uitgehongerde en uitgedroogde vluchtelingen, die bovendien in paniek gevlucht waren voor politie en leger die kwamen helpen. In het ziekenhuis gaf het een chaos tot ver buiten de SEH, waar alle beschikbare (trauma)dokters heen moesten. Toch opvallend hoe kalm en berustend het er dan aan toegaat – alles in relatieve stilte. In Nederland gaan bij elk groter trauma overal telefoons, monitoralarms en intercoms af, die heb je hier gewoon niet.
De ziekenhuiskeuken is wel meteen begonnen met het bereiden en uitdelen van al het overgebleven voedsel (en veel is dat niet) aan de uitgehongerde binnenlopers. KCMC doet zijn naam eer aan, “Part of the Good Samaritan Foundation”.
Afspraak op KCMC
Met zijn tweeën naar KCMC omdat we een afspraak hebben met het hoofd HRM. Hij blijkt afwezig dus we gaan onverrichterzake terug en worden vandaag ook niet meer teruggebeld. Pole pole. Wel de gelegenheid voor een eerste indruk.
