Category: Werk

In plaats van 2 neurologen had KCMC er de afgelopen maand maar liefst 6! We kregen versterking uit de Verenigde Staten en uit Nederland. Dat was een mooie gelegenheid om een training oogspiegelen (fundoscopie) te geven. Omdat de oogzenuw in directe verbinding staat met het brein, kan een eventuele verhoogde hersendruk gezien worden bij de intredeplaats van de oogzenuw in het netvlies. Daarvoor moet je met een sterke lichtbundel door de pupil heen op de achterkant van het oog schijnen. Dat is een techniek die lastig kan zijn, zelfs in de meest medewerkzame patient. Bovendien moet je weten wat je ziet: is het afwijkend, of is het nog normaal? In de Westerse wereld kan vaak even een CT hersenen gemaakt worden als je twijfelt over je fundoscopiebevindingen. Bij een verhoogde hersendruk is het namelijk gevaarlijk om een ruggenprik te doen. De verhoogde druk kan bij vochtafname uit de onderrug betekenen dat de hersenen inklemmen en de patient eraan overlijdt. Een scan kan je duidelijkheid geven over ruimte-innemende processen en zwelling. In dit land is er een hoge infectiedruk met veel hersen(vlies)ontstekingen, maar KCMC heeft bijvoorbeeld al heel lang geen CT-scanner. Daarom moeten de internisten en kinderartsen noodgedwongen leren oogspiegelen. Omdat er maar 3 oogspiegels in het ziekenhuis zijn behalve die van mijn Ierse collega, onze neurologietrainee en mij, kwamen die extra 4 collega’s met hun fundoscopen goed van pas. De favoriete oogspiegel bij de residents blijft onze PanOptic, vorig jaar gedoneerd door Welch Allyn Nederland voor het Tanzaniaanse neurologie-onderwijs. Maar de 25 jaar oude afdelingsoogspiegel die nog in het stopcontact moet (als er stroom is…) doet het ook heel aardig. De ‘ooh’s en ‘aah’s als de eerstejaars voor het eerst die oogzenuw gespot hadden waren onze beloning.
Zoals je ziet aan het “bijsturen” van een AIOS door collega Howlett was dit letterlijk “hands-on training”!

Na een eerdere succesvolle operatie op een EEG-machine, en de reparatie van een ultrasound op 400km afstand, heb ik me deze week gestort op een defecte electrocardiograaf.

Omdat er ‘s nachts geen kleine Zwetsjes beschikbaar zijn als testsubjecten, had ik mezelf (met veters en een wasknijper) aan het ECG-apparaat verbonden. Dit maakt diagnose een stuk lastiger, niet alleen omdat het met een draad aan elke pols en aan beide enkels, plus zes draden naar zuignappen op je borst lastig is om überhaupt nog te bewegen, maar ook omdat je hierdoor zelf onderdeel wordt van het systeem dat je doormeet. Alles wat je aanraakt heeft een effect op de cardiograaf. Dit gaf echter ook de sleutel tot de oplossing.

Het probleem was fascinerend: het apparaat gaf geen signaal, ook niet op de elektroden op mijn polsen, totdat ik de dradenbundel met hartelektroden oppakte – let wel, zonder de elektroden aan te raken! Als ik mijn hand strak sloot om de bundel geïsoleerde draden, kreeg ik ineens “alles groen”. Na uren experimenteren en puzzelen – Marieke vond me ‘s nachts slapend op de grond – kwam vandaag een ingeving: wat als de “nul-draad” (naar mijn rechterbeen) defect zou zijn? Mijn hand met de geïsoleerde draden zou dan als condensator kunnen werken, waardoor de stroom weliswaar niet kon terugvloeien, maar mogelijk wel voldoende ‘heen en weer schudden’ in het systeem.

Een slechte nul-draad bleek inderdaad het probleem. Slecht stuk eraf geknipt, nieuwe connector eraan gesoldeerd, en proefpersoon Doris gaf de volgende dag tien mooie groene lijnen. Hadden EEG-expert Sylvia, en audiotechnische vrienden John en Kees Jan het al niet gezegd bij het EEG-probleem indertijd: als het weird is, begin dan maar te zoeken bij aarde.

Update: de ECG nurse stuurde twee dagen later een SMS: “It’s perfect! Have done 60 ECGs already!”.

Met uitzondering van 2 internisten in Dar-es-Salaam met aandachtsgebied neurologie ben ik momenteel de enige neuroloog in een land van 48 miljoen inwoners. Mijn collega William is een paar maanden in Europa en onze neuroloog-in-opleiding Sarah is in Zambia. Dat idee moet je toch in de hoogste staat van paraatheid houden – of niet?

Tijdens mijn opleiding deed ik in een nachtdienst vaak geen oog dicht door alleen al de gedachte dat het sein af kon gaan voor een spoedgeval.
Vanmorgen heb ik in het ziekenhuis zowel de kinderafdeling als de volwassenafdeling afgeschuimd om de nieuwe neurologiepatienten te zien, iets dat in deze omstandigheden dus eerder kwantiteit dan kwaliteit van zorg oplevert. Nu maar hopen dat het neurologieonderwijs een beetje is blijven hangen en de internisten en kinderartsen in opleiding de rest zelf kunnen bedenken. De kunst van het loslaten. Wel ben ik nog even naar de KNO-afdeling gerend voor die aardige motore afasiepatient om zijn consultvraag aan de logopedist toe te lichten, want dat lukte hem zelf niet zo goed 🙂

Toen ik ‘s middags EEG’s las in het schemerdonker – er was geen electriciteit en ik gebruikte de EEG-machine op de accu – en in de tussentijd het zoveelste formulier van het ministerie voor volksgezondheid zat in te vullen voor de neurologievereniging, vond ik mezelf een minuut of 10 later … met nekpijn, zware oogleden en als finishing touch ‘n beetje kwijl op mijn wang.
In slaap gevallen! Als enig overgebleven neuroloog in dit reusachtige land. Alles went.

Het is regentijd, dus door het hele ziekenhuis zie je weer bakjes, emmers en stukken landbouwplastic om de lekkages op te vangen: de Kerstdecoratie.

Vochtige grond is het paradijs voor de clostridiumbacterie, de veroorzaker van tetanus. Het vaccinatieprogramma om de kinderen in Tanzania te beschermen tegen tetanus werd pas een paar jaar geleden van kracht. Op de IC liggen nu dan ook 4 volwassenen met tetanus op een rij.

Een waterballet ook op de EEG-kamer. Al drie maanden is er een hele gewone lekkage, namelijk van de wasbak. De oplossing van de verpleging was een emmer. Die emmer bleef echter overstromen in de weekends, als ik er niet was om hem te legen. Ik gaf aan dat er toch echt een loodgieter moest komen om dit simpele lekje te verhelpen. Er vond overleg plaats tussen de schoonmaaksters, verpleging en het hoofd van de poli waar mijn EEG-kamer onder valt. Trots kwamen ze hun oplossing tonen. Een grotere emmer. Met een kraantje, voor de mzungu daktari.

Maar of de loodgieter toch niet even kon komen. Toen moest er een brief voor worden opgesteld. Aan de Executive Director. Dat ik een lekje had bij de wasbak, en of dat verholpen kon worden.

Het lekje werd echter een lek en dagelijks overstroomde ook de grote emmer. Weer beraad. De oplossing  was nu dat de schoonmaaksters maar liefst elke dag kwamen dweilen, en mijn natte spullen uit het water vissen. Inmiddels oogde en rook de EEG-kamer als een spelonk, met vochtplekken en schimmel. Alle apparaten staan op stukken piepschuim en klossen en als de zon schijnt liggen mijn spullen te drogen op het platte dak. Patienten werd verteld dat ze hun tas maar even op schoot moesten houden met al dat water. En mijn prachtige breinmodellen lagen keer op keer te marineren in het vocht.

We zijn drie maanden verder en gisteren was er een doorbraak! Mijn EEG-zuster Vivian, moe van het rondklossen in de plas rond de machine, heeft de loodgieters maar aan de hand meegevoerd om ze te laten kijken. Tja, een lekje. Daar was een nieuw slangetje voor nodig. Dat slangetje, tja, dat moest besteld worden. Daar moest ik een brief voor opstellen. Aan de Executive Director. Of ik een slangetje mocht. Voor een lekje.

UIteindelijk zijn Vivian en ik maar op de balustrade geklommen en hebben de waterafvoer maar gewoon definitief dichtgedraaid. We zien het wel…