Elke maandagochtend op ISM begint met school assembly. Vandaag zijn de ouders uitgenodigd, en laten de drie klassen zien wat ze in Wiskunde hebben geleerd. (Sorry voor de fotokwaliteit; de resolutie van mijn mobiel was kennelijk teruggesprongen naar ‘laag’.)
Ongelofelijk hoe snel dat gaat! De tomaten die René vorige week zaaide komen nu al op. Met de kinderen naar de shamba om de zaailingen te bekijken. (Zie de category Tomaten voor het hele verhaal.)
Via-via hoorde ik dat Aat, een van mijn medebassen in een koortje hier in Moshi, een zelfgebouwd vliegtuig zou hebben. Dat prikkelde mijn nieuwsgierigheid! Desgevraagd bleek het gerucht niet alleen waar te zijn, het vliegtuigje staat nota bene in een hangar op Moshi Airport, en Aat nodigde ons uit om eens te komen kijken als hij het voor onderhoud uit zijn hangar zou halen.
Moshi Airport klinkt als heel wat, en op Google Maps lijkt dat ook zo, maar Moshi Airport is niet veel meer dan een air strip. Er zijn geen lijnvluchten, en misschien landt er eens in de week of maand een gecharterd toestelletje. Alle regionale, nationale en internationale lijnvluchten vliegen op Kilimanjaro International Airport (JRO), op 40km hier vandaan.
Desondanks staat er op Moshi Airport een prachtige, gedateerde maar perfect onderhouden, vertrek- en aankomsthal. De weg naar het vliegveldje wordt netjes aangegeven, en op het terrein staat zelfs een wegwijzer naar de vertrekhal — het enige gebouw op een vlakte van zeker 2 bij 2 km. Het is alsof de tijd er heeft stilgestaan sinds de laatste lijnvlucht er vertrok …
Update: … of had moeten vertrekken. Mariekes collega Rune — een kinderarts die geboren en getogen is in Moshi, sterker nog: geboren is in KCMC Hospital waar zij nu beiden werken — wist haar het volgende te vertellen. Toen KCMC in 1971 werd opgericht, was Moshi de beoogde standplaats van Amref / Flying Doctors. Het ziekenhuis heeft daarom een helicopter deck en zelfs een radio room in een hoekje van de afdeling verloskunde. Beide zijn echter nooit in gebruik genomen omdat Flying Doctors gezien de politieke ontwikkelingen in Tanzania, koos voor nabijgelegen Nairobi.
KitfoxHet vliegtuigje van Aat is een Kitfox. Op het identificatieplaatje heet het een “Experimental Amateur Built Aircraft”. Aat heeft het als bouwpakket met een vriend in Idaho gekocht, en in een container naar Dar Es Salaam laten verschepen. De term “bouwpakket” suggereert dat op zijn minst de onderdelen al af waren, maar toen de eerste instructie luidde “fabricate this part” (waarbij hij een vrij complex onderdeeltje met opstaande 
randen en een schuine kant moest maken uit een meegeleverd perspex kubusje) wist Aat dat het wel wat werk zou gaan kosten. Hij heeft vervolgens twee jaar lang zijn vrije tijd gestoken in het assembleren van het vliegtuigje. Het resultaat vind ik adembenemend.
“Perfection in design is achieved not when there is nothing more to add, but when there is nothing more to take away.”
Nog geen week geleden begon hij te wiebelen. Vandaag werd Huugs eerste melktand – met hulp van Hugo’s vrij potige klasgenootje Anitha – abrupt verwijderd en kan hij aansluiten bij het grote-kinderenlegioen! Hugo is erg trots. En hij kan nu limonade drinken met het rietje door het gat. Erg handig.
Update Hugo laat er geen gras over groeien en een dag later is ook nummer 2 eruit:
René, die vorige week mijn tomatenzaad ophaalde bij Boer Koekoek in Nijmegen (lees de category “Tomaten” voor het hele verhaal), zit nu enthousiast ‘in the plot’. We gaan de zaadjes in zijn kassen laten kiemen en uitgroeien, en de plantjes pas naar onze moestuin(en) verplaatsen als ze afgehard zijn. Vandaag zijn de zaadjes de Tanzaniaanse grond ingegaan. Boer Koekoek’s Tanzanian Branch is een feit!
De zaden zijn vandaag gezaaid, op zondag nog wel. Dan moet het zeker lukken! Er zitten ca. 400-500 zaden in een zakje. Ze zijn in een 150-gaats tray gezaaid. In elke ‘plug’ gem. 3 zaden. Elk ras is gezaaid in 1 tray. In totaal 15 trays. Alles is voorzien van een label met naam en zaaidatum.
Ze staan nu in de kas. Afgedekt met wit plastic. Plastic gaat eraf zodra ze gaan kiemen. De kas heeft automatische luchtbevochtiging. We gaan de zaailingen langzaam maar zeker afharden door ze te verplaatsen naar locaties met meer licht.
We houden jullie op de hoogte.
Groetjes van René
Boer Koekoek Tanzania Ltd.
Een lid van de apenkolonie die woont in de bomen op het schoolterrein.
Het tomatenplan gaat van een leien dakje: René Kleinveld, die met zijn vrouw Christine in Moshi een succulentenkwekerij heeft en met wie we inmiddels goed bevriend zijn (we hebben de eerste week in hun huis gewoond), is tijdelijk in Nederland en moet vandaag in Huissen zijn. Hij gaat langs bij Boer Koekoek en neemt het tomatenzaad mee terug.
Update. Ik had het kunnen weten: René en Robert, beide oorspronkelijk groot-stedeling maar geroepen – zij het wat rebelse – tuinders, bleken het uitstekend met elkaar te kunnen vinden. Met René’s Tanzaniaanse inventiviteit hadden Roberts kassen er vast nog gestaan: “Als het gaat om de hoogte van de kassen, dan graaf je ze toch gewoon een meter diep de grond in!” 🙂
Geweldig! Robert Koekoek reageerde per omgaande op mijn vraag om tomatenzaad. Het zaad ligt bij hem op de plank, en als het niet dit of volgend jaar de grond in gaat, verliest het zijn kiemkracht en is vier jaar vermeerderen voor niets geweest. Zoals ik eerder blogde moest hij stoppen met zijn tomatenverbouw omdat bij zijn tuinderij in de Ooij geen kasjes meer mogen staan.
De meeste (tomaten- en andere) zaden die je koopt zijn hybride, wat betekent dat de vruchten die ze geven ‘steriel’ zijn: het zaad eruit kan je niet opnieuw zaaien om ze te vermeerderen. Dit doet de veredelaar uiteraard om zijn investering te beschermen. Dit geldt echter niet voor de soorten die Boer Koekoek heeft veredeld, die zijn vrij te vermeerderen. Vandaar dat ik hem in mijn mail verzekerde dat ik het zaad alleen voor eigen consumptie zou gebruiken, en niet zou verspreiden.
Des te leuker is het daarom dat hij schrijft: “Jullie kunnen de zaden daar weer verspreiden, wordt de wereld toch leuker en lekkerder.” Open Source Tomaten!
Zoals ik eerder schreef houden we allemaal van smakelijk eten. Over de aanvoer van vers fruit hebben we niets te klagen: mango’s in drie soorten, papaya’s, twee soorten passievrucht, sinaasappels, ananassen, allerlei soorten avocado’s, en vooral heel veel bananen. Alles is in overvloed langs de weg te koop. Voor ons huis staat een grote mangoboom, die als het goed is eind december vol zal hangen, en de tuinman heeft naast de moestuin sinaasappel- en citroenboompjes aangeplant – al zullen die nog wel een paar jaar nodig hebben voor die vrucht dragen.
Qua groente komen we er bekaaider af. Groente is volop verkrijgbaar maar de variatie is klein. Een Nederlandse tuinder die hier al twintig jaar woont vertelde me dat Tanzaniaanse boeren heel behoudend zijn in hun teelt. Dat is vooral te merken aan de tomaten: die zijn overal te koop – het lijkt wel of elke boer ze verbouwt – maar allemaal van hetzelfde ras. De smaak is niet slecht, maar omdat het lijkt alsof ze allemaal van één plant komen, worden ze al gauw saai. Noem me een culinaire snob, maar ik had in Nederland precies hetzelfde bij de zogenaamde “smaaktomaat”: die ging me ook echt de keel uithangen.
Ik denk dat ik (en eigenlijk iedereen in het gezin) zo gewend ben geraakt aan de natuurlijke afwisseling in smaken die je proeft als je versproducten nooit in de supermarkt koopt, dat we gewoon niet houden van dingen die twee keer hetzelfde smaken. En dat is hier lastig.
Maar deze week viel me ineens iets in: twee zomers lang (2008/9?) verkocht Boer Koekoek iedere week de meest ongelofelijke tomaten. Hij had verschillende ‘vergeten rassen’ opnieuw opgekweekt en verkocht het resultaat in zijn winkeltje op de Hertogstraat in Nijmegen. Op gegeven moment had hij zelfs een variant van de onovertroffen ‘Cuor di Bue’. Ik kwam iedere week met tassen vol thuis. Jee wat hebben we die zomers een lekkere pasta’s gegeten …
Maar het jaar erna was de pret ineens over: Robert Koekoek moest van de gemeente Nijmegen zijn kasjes weghalen. Ze stonden in de Ooijpolder, en vanuit landschappelijk oogpunt was dat niet wenselijk. Er is nog lang over gestreden, met petities, een burgerinitiatief en zelfs vragen in de Tweede Kamer – de tuinderij ligt pal buiten de stad die tevens zijn afzetgebied is, hoe duurzaam wil je het hebben? – maar het mocht allemaal niet baten, einde van de tomaten.
Enfin, eergisteren heb ik de stoute schoenen aangedaan en Robert en Helen Koekoek deze mail gestuurd:
Als de grootste fans ooit van jouw tomaten hebben wij een vrijpostige vraag: zouden wij wat van jouw tomatenzaad kunnen krijgen?
De situatie is: we kunnen hier in Tanzania maar 1 soort tomaten krijgen. Model ‘pomodori’ maar vrij smakeloos. En dat terwijl we beschikken over:
– warm weer het jaar rond: tegen de 20 graden in de winter, oplopend tot 30-35 graden mid-zomer in december
– zon: zelfs als het bewolkt is, is het hier nog behoorlijk zonnig …
– water: we zitten in de foothills van de Kilimanjaro, zuiver water wordt in overvloed uit bronnen opgepompt
– menskracht: we hebben vier dagen per week een fantastische tuinman
– grond: ons huis staat op een halve hectare oude vulkanische grond die zo vruchtbaar is dat een stok die je erin zet binnen de kortste keren uitgroeit tot een boomVoor de duidelijkheid: het gaat ons alleen om eigen consumptie. Ik garandeer je dat we geen zaden zullen verspreiden. We zullen regelmatig foto’s maken van onze tomatentuin, zodat je de vorderingen op onze blog kunt volgen, uiteraard met bronvermelding.
En mocht het nou heel succesvol blijken, dan openen we alsnog “Boer Koekoeks Tanzania Branch” 🙂
De Kilimanjaro is zó moeilijk te vangen op foto’s, maar te mooi om niet te delen. Dit was vanochtend, rijdend naar mijn werk.
