Pikorde

Vorige maand heb ik zoals ook de jaren ervoor van Sylvia Arpots ongeevenaarde hulp gekregen in het EEG-onderwijs aan de artsen, studenten maar het meest nog aan de zusters. Nadat we in vorige jaren ‘n goede EEG-zuster naar Kenia zagen vertrekken waar ze haar opleiding tot ergotherapeut ging voltooien, moesten we terugvallen op de overige zusters, die door hun werk op de klinische afdeling niet vaak konden komen en hierdoor minder ervaren waren. Bovendien had die prachtige nieuwe EEG-kamer een hinderlijke storing in de registraties door een slecht geaard systeem.
IMG-20151102-WA0002IMG-20151102-WA0013
Sylvia blinkt uit in improvisatievermogen, onverstoorbaarheid en vooral hartstikke positief denken. Door deze eigenschappen heeft ze in de afgelopen weken (ook terwijl ik zelf in Soedan was) de zusters weer bijgespijkerd en zelfvertrouwen gegeven, en samen met Marco en de IT-afdeling van het ziekenhuis het letterlijk STORENDE aardeprobleem verholpen. De zusters zijn stapelgek op “Slivia” zoals ze haar noemen, en zouden het liefst elk EEG draaien met Sylvia waakzaam aan hun zijde. Maar helaas is het Afrika, is dit een van de slechts twee units van het land, gaat alles voorbij en moest Juf Sylvia op de dag van aankomst in Nederland alweer nachtdienst draaien op de Intensieve Epilepsie Monitoring Unit in UMC Utrecht. Enorm bedankt namens iedereen, Sylvia.

En in het ziekenhuis weer de gewone gang van zaken. Woensdagochtend op de IC voor een man met nierfalen en insulten. Terwijl ik in de status zat te schrijven hoorde ik achter me een klap, en iemand “ni shida!” sissen: probleem! De mortuariumassistent die de zojuist overleden buurman van mijn patient kwam ophalen, stond krampachtig tegen de brancard geleund waarvan net 1 poot was afgebroken waardoor het lichaam er vanaf dreigde te glijden. De verpleegkundigen kwamen hem, zonder een woord te wisselen, helpen het lichaam weer recht te leggen en tilden met zijn allen de brancard weg naar de gang. Ze kijken nergens meer van op. Vervolgens door naar de buitenpoli aan de zuidrand van Moshi. Toen ik al een half uur op vervoer stond te wachten, hoorde ik dat er geen arts-assistent kindergeneeskunde beschikbaar was met wie ik die 25 kinder- en jongvolwassen patienten daar ging zien. Balend en met zelfmedelijden ben ik toen maar zelf gegaan, met het plan alles wat te ‘kindergeneeskundig’ was voor m’n neurologische hoofd door te verwijzen naar de donderdagpoli van ons ziekenhuis.
Als ik, bevoorrecht, goed gevoed en gezond, dan echter weer door de achterbuurt van Moshi hobbel over de pistes richting de steppe, slik ik mijn commentaar snel weer in. Doffe armoede, kleien hutjes en kinderen in lompen die niet naar school gaan- ook in een van de welvarende regio’s van het land. En ik zeg al helemaal niets meer als ik een zestienjarige van nog geen 10 kilo zie, die zulke samengetrokken ledematen heeft dat hij vergroeid is naar de kromming van zijn moeders rug, die hem bij gebrek aan rolstoel daar zijn hele leven al op draagt. Het was zijn eerste bezoek aan een arts. Het is een harde confrontatie met de pikorde van het leven. Waar je geboren wordt heb je niet voor het zeggen, en al doe je nog zo je best, het is uiteindelijk gewoon pech of geluk hebben. En mijn familie en ik, wij hebben geluk- weet ik dan weer.
In de loop van mijn polispreekuur viel mijn tijdsbesparende verwijsplan in duigen, omdat de Republiek Tanzania op een termijn van 12 uur van tevoren een nationale vrije dag aankondigde omdat de nieuwe president beedigd werd vandaag. En dus kwamen al mijn patienten vandaag voor niets in het ziekenhuis, want al het ziekenhuispersoneel had dus ook vrij gekregen. Evenals de hele school, zodat onze eigen kinderen na vorige week nog wat meer vrij kregen om politieke redenen. Daar zitten kinderen natuurlijk niet mee.

Ida, Willem en Doris genieten nog wat meer
Ida, Willem en Doris genieten nog wat meer

Kunstmarkt Klein Heyendaal

Klein Heyendaal met Tanzaniaanse Vlag
Gisteren heeft basisschool Klein Heyendaal de afsluiting gevierd van het landenthema Tanzania! De Tanzaniaanse vlag wappert al weken boven het schoolplein, tot groot genoegen van de delegatie KCMC-dokters die een paar weken geleden om deze reden over de Heyendaalseweg werden gereden richting het Radboudumc. Het doel van de fundraising was om geld in te zamelen voor het Tanzania-project van Fidesco, in het bijzonder voor de multidisciplinaire kinderneurologiepoli die we er met heel weinig middelen draaien.

P1020040Hiervoor hebben vrienden/mede-ouders Esther, Rutger en Jet samen met mij een presentatie voorbereid die zij de afgelopen weken in elke klas van de school gegeven hebben. Vanuit Soedan en vanuit Moshi, ook namens logopediste Anke: enorm Met collega-neurologen op de Nijl in Khartoumveel dank, ook aan juffen Krista en Esther en directeur Dick, en KNO-artsen Ronald en Dirk die vorige in week nog in KCMC waren en daar foto’s hebben genomen, en natuurlijk aan iedereen die de Kunstmarkt heeft bezocht en zo ons werk hier heeft gesteund!

Krakende taco’s

“Wel alle krakende taco’s!” en een luid gegil uit de badkamer: Steven slingerde vanavond zijn nieuw verzonnen verwensing het huis in, en Vicky stond binnen twee seconden op de badrand. Een vrij forse gekko was vanaf het badkamerplafond in het bad gevallen waar de kinderen net inzaten om de modder van de shamba af te spoelen. Het arme diertje sputterde en ploeterde om het water uit te komen, waarop dierenvriend Willem hem langzaam maar zeker naar de kant kon loodsen. Ik rende tollend van vermoeidheid naar onze jongste toe om te zorgen dat ze niet bovenop de badkraan zou gaan staan in haar pogingen om weg te blijven van het springende hagedisje.

Het was vandaag een afsluiting in stijl van vier zeer drukke maanden. In deze maanden heb ik non-stop gewerkt als neuroloog en lezingen gegeven over tropisch neurologische onderwerpen, terwijl de kinderen in Tanzania alweer naar school moesten. In de laatste weken hebben we ons met de vroegere school van de kinderen, Klein Heyendaal in Nijmegen, gebogen over de jaarlijkse Kunstmarkt die dit keer als thema Tanzania had en gisteren plaatsvond. Met zeer matig internet kreeg ik in Khartoem, Soedan wat foto’s binnen van de bezoekers en activiteiten. Het contrast met de omgeving waar ik op dat moment was en de illustratie van de aard van mijn werk had niet beter kunnen zijn.
Khartoum African Neurology Training 2015
Net hersteld van het gemis, en met mijn vertrouwde KNF laborant Sylvia in KCMC aan de haperende EEG machine en de 30 te lezen EEGs begonnen, vertrok ik vorige week naar Khartoem in Soedan. De Europese en Amerikaanse vakverenigingen voor neurologie EAN en AAN organiseren elk jaar in een ander Afrikaans land een Teaching Course voor de neurologen in opleiding en de “jonge klaren”, die voor hen de enige structurele nascholing is die ze kunnen krijgen. Deze nascholingen worden meestal gecombineerd met speciaal onderwijs voor de medisch studenten en co-assistenten van de gast-universiteit.

Theetijd in de medische faculteit in KhartoumDit jaar was ik ook gevraagd om les te geven, zodat ik met onze, inmiddels ziekenhuisdirecteur geworden, AIOS een week in de Sahara doorbracht. Het was een geweldige ervaring met niet alleen de jonge collega’s die we al kennen uit Oost-Afrika, maar ook die uit landen als Djibouti, de Comoren, Centraal Afrikaanse Republiek en Senegal. Er waren 30 landen vertegenwoordigd. Om het publiek compleet te maken zat de zaal vol met Soedanese specialisten, trainees en studenten. We kregen in de media aandacht, ontmoetten de minister en degenen van ons die Arabisch spraken kwamen op de nationale televisie. Je moet je proberen voor te stellen dat deze jonge neurologen ergens anders in de wereld een opleiding hebben gevolgd en dan vol energie en initiatief terugkeren naar hun eigen land waar vaak de voorzieningen onvergelijkbaar zijn, en hun naaste collega’s al vaak niet weten wat neurologie inhoudt. En wat je je ook moet proberen voor te stellen (en is het niet gewoon onvoorstelbaar?) dat ze vaak de enige neuroloog van hun gehele land zijn. Dan is zo’n cursus geen overbodige luxe, maar ook een mogelijkheid om collega’s te ontmoeten en ervaringen uit te wisselen.

Onder dekanenVanaf het begin was duidelijk dat deze cursus tot een verbroedering en een begrip voor elkaar leidt die politieke conflicten tussen de betreffende landen overstijgt. Zo kwamen de jonge neurologen van Rwanda en Burundi elkaar hier voor het eerst tegen, en zijn de hele week onafscheidelijk geweest. Het is een initiatief dat op allerlei manieren winst oplevert: niet alleen in neurologische kennis, maar ook in netwerken en als een stimulans voor deze jonge specialisten.

Ingewikkeld
De Senegalese prof krijgt een hoofddoek omgewikkeld om er Soedaneser uit te zien.

Vannacht reisden we terug vanaf het stoffige vliegveld van Khartoem, dat vol staat met hulpvliegtuigen van leger, Rode Kruis en Verenigde Naties bestemd voor het afvallige Zuid-Soedan waar al decennialang een burgeroorlog woedt. Amper een uur geslapen vanwege dit blijkbaar toch wat verontrustende decor en de korte vluchten waarmee we uiteindelijk weer voet konden zetten op het vertrouwde houten parket van het vliegveld van Kilimanjaro. Heerlijk om weer thuis te zijn, en ik heb het geschreven contract dat Willem, onze oudste zoon, me onder de neus schoof “Nu Niet Meer Reizen, Mama!” meteen getekend!

Trotse hekkensluiter

AfNA Constituante_DK-2015-1
Vorige week is de African Academy of Neurology opgericht. Op initiatief van de Wereldfederatie Neurologie kwamen neurologen uit maar liefst 33 Afrikaanse landen bij elkaar om ‘s werelds ontbrekende continentale beroepsvereniging op te richten. Er is een European Academy of Neurology, en zo hebben Azië, Oceanië en de Amerika’s er ook een. Afrika als hekkensluiter staat nu op de kaart.
In 2013 hebben we binnen Tanzania de Tanzanian Neuroscience Association opgericht; in 2014 met de andere leden van de East African Community het East African College of Neurology, en nu de AFNA. Fantastisch om mee te maken. Namens ons East African College of Neurology waren William uit Tanzania en Erastus uit Kenia in Senegal aanwezig om de 5 EAC-landen te vertegenwoordigen.

Fietsen voor FIDESCO

foto 1foto 4Mijn oom Toon en mijn moeder zijn de fysiotherapeuten van de familie Lepoutre. Net als zij jaren gedaan heeft, ondersteunt hij belangeloos een RopaRun-team (van Ziekenhuis Rivierenland) met massages en blessurebehandelingen. In dit kader reed hij naar Parijs … op de fiets, in twee dagen! Maar niet alleen dat, met deze fietstocht zamelde hij geld in voor FIDESCO, die stichting die ons project hier mede mogelijk maakt. Wij hebben allemaal zo veel respect voor deze prestatie, en zijn de DIO-leden en alle andere betrokkenen heel dankbaar die hem gesponsord hebben! We vinden het telkens weer bijzonder te zien hoeveel mensen ons werk hier steunen. Naast het feit dat jullie ons project daarmee ‘in de lucht’ houden is het enorm bemoedigend om te weten dat er vanaf zo’n grote afstand mee ge…-fietst wordt bijvoorbeeld!

Girl power

Als je als gepensioneerde clinicus teruggeroepen wordt om een ziekenhuis te besturen, valt dat soms zwaar. En is dat in de dagelijkse gang van zaken te merken, zeker als het jaren duurt en de opperdirecteur al bijna twee jaar geleden de laan uit ging vanwege vermeende onacceptabele werkzaamheden.

Ik ben nu heel trots op mijn ziekenhuis. Sinds een maand is de ziekenhuistop volledig vernieuwd. Er zijn nieuwe directeuren aangetreden op de drie deelposities medisch, onderzoek en HRM. Allen vrouwen van in de dertig en veertig. De opperdirecteur is een gerespecteerd gynaecoloog die zich sterk maakt voor het verlagen van de moeder- en kindsterfte rondom de bevalling, die ondanks alle noodsignalen vanuit de Wereldgezondheidsorganisatie niet genoeg daalt. Ook begin veertig. Allemaal komen ze uit Noord-Tanzania.

Voor Tanzania, en vooral voor deze in oorsprong godsdienstige instelling is dit een unicum. Vrouwen! Jonge vrouwen! De wereld kan (denk ik als soortgenoot) meer vrouwen aan het roer gebruiken.

Het enige betrekkelijke minpuntje is … dat de kersverse ziekenhuisdirecteur 1 van de 2 neurologen in opleiding is. Au!
We hopen natuurlijk dat ze haar voornemen kan nakomen om de wekelijkse neurologiepoli te blijven doen. En anders – anders hebben we er een geboren bestuurster bij, met oog voor de neurologische ziektelast.

EEG in stijl: met vrij uitzicht op de sneeuwkap

In de loop van de jaren heeft mijn EEG-unit meerdere keren centraal gestaan in mijn verhalen. Al waren dat vaak positieve gebeurtenissen waar we nieuwe EEG-zusters de foefjes bij probeerden te brengen, waren de omstandigheden niet bepaald makkelijk.

20150224_11022520150224_11433720150224_114808

Een lawaaierige plek (bij de binnenplaats waar rouwende nabestaanden hun verdriet uitschreeuwden), om de hoek van de HIV-poli (waardoor EEG-kandidaten soms verschrikt wegbleven omdat ze dachten HIV te hebben, of daarvoor aangezien te worden) en op de eerste verdieping zonder lift (zodat we nogal eens suffe patienten met man en macht de trap op moesten slepen- waarna ze boven onze mooie witte lakens natplasten…). Verder werd er de laatste tijd gebouwd aan de nieuwe Spoedeisende Hulp. Dat is een welkome ontwikkeling maar ging gepaard met

  1. overstromingen door een geknapte waterleiding. Gelukkig had ik door eerdere wateroverlast alles al omhoog gezet
  2. stroomuitval, zodat alle vroeg opgestane EEG-kandidaten weer naar huis konden
  3. zakken cement van 100 kg die van de verdieping in aanbouw boven mij naar beneden vielen- op mijn in het zonnetje drogende bureaustoel, die daar stond vanwege de overstroming. Ik had er net daarvoor nog op gezeten om te testen of de zitting nog nat was…!
  4. afgronden van 3 meter naar beneden door halfgesloopte gangen, waarlangs mijn ouderen en mentaal geretardeerde patienten moesten schuifelen om bij de unit te komen

Dit alles had ik samen met mijn tot wanhoop gedreven EEG-zusters al gemeld bij de directie, maar er gebeurde niets. Totdat ik het begreep: ik ben naar ze toe gestapt met de mededeling dat deze bende nu het beeld van KCMC was in de ogen van de patienten die ik voor een second opinion verwezen krijg uit het Nationaal Ziekenhuis in Dar-es-Salaam. Ik was binnen een dag verhuisd en zit nu in een gloednieuw gebouw tegen de bosrand, met een voorspelbaar uitzicht..!
20150227_093948