We vieren de Kerstvakantie in Peponi, een paradijsje aan de kust tussen Tanga en Pangani. We kampeerden hier eerder aan het einde van het eerste schoolkwartaal. Jean, een Zuidafrikaan met wie we bevriend raakten, maakte toen in het zwembad het geniale filmpje Peponi Beach Somersaults waarin zijn dochter Jasmine en Willem, Hugo en Ida figureren.
In het Sinterklaasweekend logeerden we bij Jean en zijn vrouw Jo in Arusha. Helaas zijn ze dit keer net weg wanneer wij aankomen. Maar misschien komt mijn neef Roberto langs — als hij Olivia zo ver krijgt om in een tent te slapen. Italiaanse vrouwen …
In ieder geval verwachten we na de Kerst Jan Harm en Caroline met hun kinderen Jelte en Merel, met wie onze kinderen dikke vrienden zijn.
Wie toe is aan een career switch: eigenaren Denys en Gilly zijn de 70 voorbij en willen met pensioen, dus dit paradijsje is te koop!
Van veel variëteiten hebben we zeker 100 zaadjes geoogst, van sommige maar een paar. René heeft op zijn tuinderij nog veel meer geoogst. Na de vakantie gaan we de balans opmaken, maar het eerste doel is gehaald: de vergeten rassen van Boer Koekoek zijn vermeerderd!
Als de wereld nog wil vergaan moet-ie opschieten. De kinderen gaan dan wél met mooie rapporten de lucht in, en bovendien mochten ze vanochtend alle vier bij de assembly op het podium komen om een award in ontvangst te nemen. Hugo en Doris als “Communicators” en Willem als “Risk Taker”. Ida werd gelauwerd voor het verdedigen van de eer van de school op de inter-school athletics days.
ISM verwacht van leerlingen dat ze werken aan een profiel waarin tien eigenschappen aanwezig zijn: Inquirer, Thinker, Communicator, Risk-taker, Knowledgeable, Principled, Caring, Open-minded, Balanced and Reflective. De kinderen zijn hier bewust mee bezig, en de awards zijn een manier om dat te versterken. De Hitchhiker’s Guide to the PYP geeft een leuke uitleg van het IB Primary Years Programme (PYP) op ISM.
Deze foto schoot ik stiekem door het raam van P3/4. Zo begint Miss Jann iedere dag haar klas (met Willem en Doris). Ze doet een gesprek met de kinderen op de grond om haar heen, of zingt een liedje begeleid met haar gitaar. Een bijzonder mens. Ze heeft jaren voor de klas gestaan in allerlei landen en haar accent is een grappige mengeling van Namibisch, Zuid-Afrikaans en Nieuw-Zeelands.
Nog één keer tomaten. Ik heb van 12 van de 15 variëteiten de eerste vruchten geplukt (zie de eerste, tweede en derde oogst). Er hangen nog een paar hele dikke te rijpen waar ik erg nieuwsgierig naar ben. Hopelijk zijn die rijp voor we zondag op vakantie gaan.
Bij het avondeten hebben we de 12 soorten gekeurd. Dat wil zeggen: het vruchtvlees, want de zaadlijsten hadden Willem en ik van tevoren chirurgisch verwijderd. Het eerste belang is namelijk om de soorten te vermeerderen. In de kast staan 12 glazen en kopjes met water waarin we de zaadlijsten hebben gedaan. Daarin moeten ze een paar dagen fermenteren. Vervolgens kunnen we het zaad drogen en zijn we klaar voor de volgende ronde.
Fascinerend: ‘de volgende ronde’ betekent in Nederland: acht à negen maanden wachten op de zomer van het volgende jaar. Hier kan het zaad gelijk weer de volle grond in. Drie tot vier keer oogsten tegen één keer in Nederland — waarom zitten die tomatenkwekers daar?
Elk kopje is gelabeld met een code voor de tomaat (Z1 t/m Z12). Omdat we de namen van de variëteiten niet meer weten heb ik van elke tomaat een mug shot gemaakt. Hieronder staat het twaalftal, klaar voor de confrontatie. Boer Koekoek zal de identificatie op zich nemen, maar mocht jij er een her/kennen: klik op de foto en laat een commentaar achter!
En hoe viel het smaakoordeel uit? We waren unaniem: Z2 is een erg smakelijk snoeptomaatje; hij heeft bovendien een hoge opbrengst. Z4 is bijzonder van kleur (matgeel) maar ook van smaak, iets met citrus en peper, lekker bij verse sla. Maar ver bovenaan staat Z5, dus daar komt een heel veldje van – voor de pasta!
In deze en volgende week geef ik samen met Sylvia Arpots, een KNF-laborante uit het Radboud, een EEG-cursus. De mogelijkheden en kennis van het EEG zijn weggezakt in de jaren dat het in dit ziekenhuis niet beschikbaar was. Er zijn drie pientere zusters geselecteerd die zich mogen gaan omscholen tot EEG nurse. Momenteel hebben we alleen Jane, die zich naast haar huidige baan in allerlei bochten wringt om ook nog EEG’s te draaien. Omdat de vraag alleen maar toeneemt was het tijd voor onderwijs. Sylvia en haar gezin zijn hier tijdelijk neergestreken om mee te helpen. Fantastisch! Sylvia’s zoontje Joeka gaat in deze weken samen met onze kinderen naar school, terwijl haar man Joy past op dochtertje Siska.
Terwijl we zowel patiënten als gewillige proefkonijnen aan de lopende band EEG-den (dankjewel Ida en Willem en de 2 prachtig kale kinderartsen-in-opleiding!), kwamen de elektrotechnische problemen aan het licht. Let wel, we zitten in Afrika waar de ene stroomstoring de andere opvolgt, en waar pieken en dalen van 330 en 150 volt niet ongewoon zijn. Op sommige EEG’s konden we zó het verloop van de stroomaanvoer volgen …
… tot Zwets eens keek naar aansluiting van de apparatuur, en ontdekte dat het EEG-apparaat weliswaar was aangesloten op een UPS (een apparaat dat een tijd stroom blijft leveren als de netstroom wegvalt), maar dat de Stabiliser die ervoor had moeten hangen (om de spanning dichtbij 230V te houden) was losgekoppeld, én defect.
De Nieuwe Stabiliser
Met ongekende snelheid kregen we van KCMC een nieuwe. Normaliter gaan er, door de gebruikelijke papiermolen, weken of zelfs maanden voorbij voordat een defect onderdeel vervangen wordt. Maar ons charmant geformuleerde dreigement dat het niet alleen gaat om het duurste apparaat in het ziekenhuis, maar ook om een van de grotere inkomstenbronnen, deed wonderen: de volgende ochtend was hij er al!
De stabiliser gaf een grote verbetering: de vreemde ‘spikes’ verdwenen uit de EEG’s. Wel vertoonde het apparaat in de ogen van Sylvia erg veel ruis rondom 50Hz. Deze brom kon zij deels corrigeren met filters in de voorversterker, maar ten koste van ook veel van het hersensignaal. Volgens Jane was dit echter nooit anders geweest, dus Sylvia ging – al binnen week gewend aan “This Is Africa” – met heerlijke onverstoorbaarheid door met haar trainingen.
Het ongefilterde EEG signaal vóór Zwets
Dan ken je Zwets nog niet. Onze autodidactische EEG-monteur verscheen vanochtend met zijn tas met gereedschap op de EEG-kamer. Hij ging in de hoek achter het apparaat zitten, en na een tijd meten, knippen en verbinden, verscheen ineens dit ongefilterde signaal:
Het ongefilterde EEG signaal ná Zwets
… wat Sylvia deed uitroepen “Hee, ik krijg ineens een Europees signaal!”. Het commentaar van Jane, die zojuist ook even langskwam: “I love that guy!”
De hash van vandaag was een tocht van 2 uur in de verzengende hitte van de Maasai plains rond Maji Moto. De Maasai plains zijn een onherbergzame vlakte ten zuiden van de weg van Moshi naar Arusha. Ze beslaan ongeveer het oppervlak van Nederland.
Nog vrij aan de noordrand van het gebied, op ongeveer een uur rijden over dirt roads, ligt Maji Moto, een oase waar warm schoon water opwelt uit de verder kurkdroge bodem. “Maji Moto” is Swahili voor “warm water”, en hoewel het water inderdaad zo’n 20 graden zal zijn, geeft het ten opzichte van de omgeving heerlijke verkoeling.
Wij waren in augustus al eens met René en Christine naar Maji Moto gereden. Het vinden van de route bestond voor René uit trial-and-error, en voor mij uit het op afstand volgen van de stofwolk die René’s Toyota Surf — met de jongens bovenop het open dak — produceerde.
Dit keer was het kiezen tussen zwemmen en afzien. Doris en ik trotseerden – na het verorberen van de grootste pan pasta die ik ooit op mijn Coleman brander heb klaargemaakt: 17 eters – de hitte en waarschuwingen voor krokodillen.
Doris is meestal niet de heldhaftigste van het stel, en deze tocht was een hele prestatie. De arm van Joost, een bij Marieke aangespoelde student medicijnen, gaf Doris vast het extra zetje motivatie 😉
Mariki is een 13-jarige jongen uit Moshi die op de kinderafdeling ligt. We begroeten elkaar dan ook elke morgen met onze voornamen. Hij werd eerder dit jaar een keer opgenomen met onbegrepen en wisselende overgevoeligheid voor prikkels, spiertrekkingen en nachtelijke onrust. Na een uitgebreide analyse — door een wond op zijn been werd bijvoorbeeld aan tetanus gedacht, een veel voorkomende infectie hier — en na vergeefse behandeling met antibiotica werd de conclusie getrokken dat het dan wel psychisch zou zijn. Tijdens deze opname waren er geen neurologen in KCMC. Teleurgesteld onttrok de familie zich aan nacontroles en zocht haar heil bij een traditionele medicijnman.
Totdat Mariki onlangs weer opdook, op de afdeling chirurgie, met een spontane dijbeen-breuk. We werden in consult gevraagd vanwege zijn inmiddels verhevigde spierklachten, en hadden de diagnose binnen een paar minuten. Stiff person syndrome is een zeldzame auto-immuunaandoening met antilichamen tegen GAD, een enzym dat de neuroexcitatoire neurotransmitter GABA afbreekt. Het gevolg is een extreem pijnlijk krampsyndroom met overgevoeligheid voor plotse aanraking en andere externe prikkels. De krampen kunnen met name in de nacht zo ernstig zijn dat ze botbreuken veroorzaken. Mariki heeft zo zijn eigen been gebroken. Zijn romp is inmiddels zo overmatig gespierd dat hij een ‘six-pack’je heeft — en dat in een jongen die de laatste maanden in bed doorgebracht heeft. Zijn rug stond voortdurend hol van de spieractiviteit. Mariki lag op de afdeling Chirurgie (cap. 60 patienten) als een van de 100 patienten, op een half ingestort veldbed in de gang. Dag en nacht herrie en voorbijgangers die tegen zijn bed stootten.
Een holle rug en een gebroken been: waar denk je aan? (Foto met toestemming patient)
De, symptomatische, behandeling bestaat uit hooggedoseerde skeletspierverslappers (diazepam en baclofen) en hij verdraagt die goed. Inmiddels is ook zijn breuk operatief gefixeerd, want de breukeinden werden door de spieren langs elkaar getrokken. Als de breuk geheeld is zullen we proberen meer oorzakelijk te behandelen en zijn afweer te onderdrukken. De enige aangetoond effectieve behandeling is intraveneuze gammaglobulines, een zeer kostbare behandeling die elke zoveel maanden herhaald moet worden. In dit land bovendien niet beschikbaar; de goedkoopste plek voor Tanzanianen om dit te laten doen is India. Mariki’s familie kan zich dit zeer zeker niet veroorloven. We zullen hem daarom op regelmatige basis gaan terugzien op de poli, om dan tenminste de symptomen zo goed mogelijk te onderdrukken.
Nu het nieuws zich verspreidt dat er weer een neuroloog is op de kinderafdeling en er EEGs gedaan worden, komen patienten tot vanuit Zuid-Tanzania en Zanzibar naar Moshi. Bijna 50 miljoen inwoners, 2 neurologen. Ontroerend maar ook een tikje verontrustend dat men dagen reist om hier te komen. Dat extra poli-spreekuur moet er maar snel komen.
Het is zover: de eerste tomaten van Boer Koekoek Tanzania zijn rijp! Lees hier hoe deze tomaten als politiek vluchtelingen de Gemeente Nijmegen moesten verlaten, en een veilig onderkomen vonden in Moshi.
We vieren de Kerstvakantie in Peponi, een paradijsje aan de kust tussen Tanga en Pangani. We kampeerden hier eerder aan het einde van het eerste schoolkwartaal. Jean, een Zuidafrikaan met wie we bevriend raakten, 
maakte toen in het zwembad het geniale filmpje Peponi Beach Somersaults waarin zijn dochter Jasmine en Willem, Hugo en Ida figureren.
In ieder geval verwachten we na de Kerst Jan Harm en Caroline met hun kinderen Jelte en Merel, met wie onze kinderen dikke vrienden zijn.
